ERZURUM İLİ TEKMAN İLÇESİ
TEKMAN İLÇE TANITIM
tekman
erzurum tekman
tekman erzurum
.jpg)
TEKMAN İLÇE GENEL
İlçemizin kuruluş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1517 tarihinde Osmanlı yönetimine katılmıştır. 1946 yılına kadar Hınıs İlçesine bağlı
Bir köy iken aynı yıl ilçe yapılmıştır. Tekman İlçesi Erzurum İline 151 Km. mesafede olup, ilin güneyinde yer almaktadır. Yüzölçümü 2197 Km2 olan İlçemiz aynı zamanda Bingöl ve Muş İllerine de komşudur. İlçenin rakımının ortalama 1800 Mt. nin üzerinde olması nedeniyle yayla ve meralar geniş yer kaplamakta, Kuzey Batısında Palandöken Dağı, Kuzeyinde Kargapazarı Dağları, Doğu ve Güney Doğusunda ise Bingöl Dağları bulunmaktadır. Türkiyenin en önemli akarsularından Aras Nehri İlçenin sınırları içerisinden doğmaktadır.
İklim olarak Doğu Anadolu’ya özgü, karasal iklimin hakim olduğu Tekman da yazlar kısa ve serin, kışları ise 7 – 8 ay gibi oldukça soğuk ve uzun geçer.
Tekman’ın İlçe Oluşu
1946 yılına kadar Hınıs İlçesine bağlı bir köy iken 1946 yılında çıkarılan bir kararnameyle İlçe statüsüne kavuşmuş, halen 5 Mahalle, 66 köy ve bu köylerimize bağlı 53 mezrası bulunmaktadır. Daha önce İlçeye bağlı bulunan Bayındır, Hatunan ve ve Çimenözü Köyleri, coğrafi konumları nedeniyle Çat İlçesine, Erduran ve Dibekli Köyleri Hınıs İlçesine bağlanmış, Karayazı İlçesine bağlı bulunan Akdağ Köyü ise bu ilçeden ayrılarak ilçemize bağlanmıştır
TEKMAN İLÇE MAHALLELERİ
MAHALLE Aydınlık Mahallesi Cihan Mahallesi Hürriyet Mahallesi İsmetpaşa Mahallesi Vatan Mahallesi
TEKMAN İLÇE TARİH
TEKMAN İLÇE TARİHÇESİ İlçemizin kuruluş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1517 tarihinde Osmanlı yönetimine katılmıştır. 1946 yılına kadar Hınıs İlçesine bağlı Bir köy iken aynı yıl ilçe yapılmıştır. Tekman İlçesi Erzurum İline 151 Km. mesafede olup, ilin güneyinde yer almaktadır. Yüzölçümü 2197 Km2 olan İlçemiz aynı zamanda Bingöl ve Muş İllerine de komşudur. İlçenin rakımının ortalama 1800 Mt. nin üzerinde olması nedeniyle yayla ve meralar geniş yer kaplamakta, Kuzey Batısında Palandöken Dağı, Kuzeyinde Kargapazarı Dağları,
Doğu ve Güney
Doğusunda ise Bingöl Dağları bulunmaktadır. Türk iyenin en önemli akarsularından
Aras Nehri İlçenin sınırları içerisinden doğmaktadır. İklim olarak Doğu Anadolu’ya
özgü, karasal iklimin hakim olduğu Tekman da yazlar kısa ve serin, kışları ise
7 – 8 ay gibi oldukça soğuk ve uzun geçer.
Tekman'ın İlçe Oluşu
1946 yılına kadar Hınıs İlçesine bağlı bir köy iken 1946 yılında çıkarılan bir
kararnameyle İlçe statüsüne kavuşmuş, halen 5 Mahalle, 66 köy ve bu köylerimize
bağlı 53 mezrası bulunmaktadır. Daha önce İlçeye bağlı bulunan Bayındır, Hatunan
ve ve Çimenözü Köyleri, coğrafi konumları nedeniyle Çat İlçesine,
Erduran ve
Dibekli Köyleri Hınıs İlçesine bağlanmış, Karayazı İlçesine bağlı bulunan Akdağ
Köyü ise bu ilçeden ayrılarak ilçemize bağlanmıştır.
TEKAMAN İLÇE COĞRAFYA
Coğrafi Yapı İlçemiz Erzurum İlinin Güneyinde bulunan Palandöken ve Kargapazarı dağları ile Bingöl dağlarının arasında ve kesişim noktasında bulunmakta olup, Doğusunda Köprüköy ve Karayazı İlçeleri, Güneyinde Hınıs İlçesi ile Muş ve Bingöl ve Muş İlleri, Batısında Çat İlçesi, Kuzeyinde Pasinler İlçesi ve Erzurum Merkez ile çevrilidir. İlçemizin yüzölçümü 2197 KM2 olup, denizden yüksekliği (Rakımı) ortalama 1800 ile 2000 metredir.
Oldukça dağlık ve engebeli bir yerleşim alanına sahiptir. İlçemiz bitki örtüsü bakımından ormanlık alanı yok denecek kadar az olup, tipik bir bozkır görüntüsüne sahip olmasına rağmen özellikle güneyindeki Erzurum-Bingöl yaylarında geniş otlak ve çayırlar mevcuttur. Yıllık yağış ortalaması 500mm olup, yağışlar özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağmaktadır. Kışları oldukça uzun ve bol kar yağışlı geçmekte karla kaplı olarak geçen süre ortalama 200 gündür.
TEKMAN İLÇE NÜFUS
Nüfus Durumu ERKEK KADIN TOPLAM İLÇE MERKEZİ NÜFUSU 1859 1648 3507 MERKEZE BAĞLI KÖYLER 6695 6709 13404 GÖKOĞLAN BUCAĞINA BAĞLI KÖYLER 6725 6649 13374 TOPLAM NÜFUS 15279 15006 30285
TEKMAN İLÇE KÜLTÜR
1. EVLİLİK TÖRENLERİ
a) Kız İsteme: İlçemizde günümüzde gençler genellikle kendi seçtikleri insanla evlenmektedirler. Fakat özellikle köylerimizde görücü usulü ile evlilikte devam etmektedir. Genç sevdiği kızı annesine ve babasına direk söyleyemez. Ya evdeki kendisinden küçük birisi vasıtasıyla ya da başka bir akrabası vasıtasıyla evlenmek istediği kızın ismini söyler.
( Çünkü gencin direk anne ve babasına söylemesi ayıp karşılanır). Anne baba kızı onaylarsa, kızın ailesinden evin yolu istenir. Evin yolunu istemek “Kızınızı istemeye gelebilir miyiz?” demektir. Kız tarafı evin yolunu verirse, bir akşam ailenin yaşça büyükleri kız istemeye giderler. Oturulur, hal hatır sorulur. Allah’ın emri Peygamber’in kavli ile kız istenir. Kız tarafının yaşça ileri geleni “Evet” cevabını verirse erkek tarafından alınacak hediyeler istenir. Tekman ilçe merkezinde “başlık parası” denilen bir adet kalmamıştır. Ancak bazı köylerimizde bu adet devam etmektedir.
Kız tarafı, kıza erkek tarafından alacağı altın miktarını bildirir. Bu miktar erkek tarafının maddi imkânlarına göre belirlenir. Ayrıca erkek tarafından kız tarafının kadınlarına verilmek üzere elbiselik kumaş istenir. Buna da altınlara da kısaca “halat” denir. Kıza yüzük takılır, herkes hayırlı dileklerde bulunur. Bunlar konuşulup karara bağlandıktan sonra yemekler yenir, çaylar içilir. Erkek tarafı evine uğurlanır.Eğer kız tarafı bu evliliğe razı değilse bunu doğrudan “hayır” cevabıyla iletmez. Erkek tarafını incitmemek için uygun bir bahane bulur. Bu bahane “ya kızımız küçük evlilik zamanı değil” . ya da kızımız başkasına sözlüdür şeklinde olur. Evlilik olayı ilçemiz de büyük bir sevinç karşılanır. Birinin oğlunu evlendirdiği duyulunca tüm komşular eş
dost onunu evine göz aydınlığına giderler. Hayır dualarında bulunurlar. Bu dualar, “ Allah keder vermesin, Allah muratlarına erdirsin” şeklidedir. Damadın ailesi gelen misafirlere izzeti ikramda bulunur.
b) Sandık Götürme: Erkek tarafı gelin için değişik hediyeler alır. Bunlar altın ve kıyafettir. Bunları evde güzelce bir odaya sererler. Tüm komşuları “SandığınÜstüne” çağırırlar. (Sandık eşyalarını görmek bu şekilde ifade edilir.) Gelenler hem eşyaları görür hem de bazı hediyeler getirirler. Bu eşyalar birkaç gün serili kalır. Sonra güzelce gelin sandığına yerleştirilir. Erkek tarafı sandıkla beraber götürmek üzere ailenin diğer bayanlarını da davet eder. Bunlara “berbu” ya da yenge denir. Bu yengeler genellikle dayı hanımları, amca hanımları ya da yakın dostlardan seçilir.
Berbular geline götürmek üzere bir valizin içine hediyeler koyarlar. Bu hediyeler Tekman da “bavul” olarak adlandırılır. Bu bavulun içinde gelin için baş örtüsü, çorap, patik, çamaşır, etek, kazak, terlik, parfüm, kına, elbiselik kumaş vb. bulunur. Öğlen saatine doğru sandık alınarak kız evine gidilir. Kız tarafı gelen hediyeleri görmeleri için kendi ailesindeki kadınları çağırır. Erkek tarafından bir kadın her berbunun (yenge) getirdiği hediyeleri teker teker oradakilere gösterir. Yemekler yenilir, çaylar içilir. Hoşnutluk içinde kız evinden ayrılırlar.
c) Nişan (Şirani), Düğün: Her iki aile mensupları anlaşarak kendi aralarında nişan için bir gün belirlerler. Erkek tarafı Nişana davet etmek istediği eş dostuna bir tane şeker veya çikolata gönderir Bu nişana davetlisiniz anlamına gelir. Ancak son zamanlarda artık davetiye bastırılmaktadır. Tekman da son senelerde nişan ve düğün bir arada yapılmaktadır. Kız tarafı da nişana davet etmek istediklerini belirler ve davet eder. Nişan genellikle yaz aylarına bırakılır. Nişan için en uygun vakit öğle vaktinden sonradır. Tekman da misafire çok önem verilir. Misafire hiçbir kusur etmemek için elden ne gelirse yapılır. Kız tarafında yemek için günler öncesinden hazırlık yapılır. İlçede genellikle et ağırlıklı yemekler yapılır. Çünkü bölge hayvancılıkla uğraşır.
.jpg)
tekman ilçe harita
Böyle günlerde baklavasız, böreksiz Tekman sofrası olmaz. Erkek tarafının nişana davet ettiği her berbu (yenge) büryan denen (kuzu haşlama) kuzudan pişirmek zorundadır. Büryan bir tane kuzunun içi boşaltılıp, güzelce yıkandıktan sonra bir bütün olarak tandırda kazan içerisinde pişirilmesiyle yapılan yemektir. Ayrıca her yenge kete ve helva yapar. Erkek tarafı kız tarafının evine gittiği 1. gün nişan yapılır. Nişanda erkekler ve kadınlar ayrı odalarda otururlar. Yemekler yenir. Nisan günü yemek masrafını kızın babası karşılar. Erkek tarafı hediyelerini (takı) bir tepsi içerisinde toplayıp, bir yengeye verir. Yenge de onları alıp geline takar. O gece yengeler kız evinde kalırlar. Ertesi gün gelinin düğüne hazırlanması için bir ev seçilir. Bu eve baş yıkama evi denir. Gelin erkenden baş yıkama evine gönderilir ve orada saçları yapılıp, genç kızlar tarafından süslenir. Erkek tarafı arabalarla, davetlilerle gelini baş yıkama evinden alarak gezdirirler. O akşam kına gecesi yapılır. d) Kına Gecesi: Kız tarafı bütün komşuları, tanıdıkları kına gecesine bir kişi göndererek davet eder.
Kına gecesi düğün salonu olmadığı için müsait olan bir evde yapılır. Nişan yerine davetli bayanlar ve gelin götürülür. Burada geline altınlar takılar. Berbular genellikle geline altın takarlar. Fakat davetlilerden para getirenlerde olur. Altınlar erkek tarafının, para ise kız tarafının olur. Toplanan para kızın annesine verilir. Takı merasimi yapılırken oradaki misafirlere çerez adı verilen erkek tarafından alınan kuruyemiş dağıtılır. Takı merasiminden sonra gelin ve davetli kadınlar gelinin evine gelirler. Burada geline kına yakılır. Söylenen türkülerle gelin ve annesi ağlatılır. Kınası yakılan gelin önce büyükleri olmak üzere herkesle görüşür. Tekman’da damatlara da kına gecesi düzenlenir. Damadın kına gecesi sağdıç evinde yapılır. Damadın yakın arkadaşları sağdıçları olur. Damat genellikle tek parmağına kına yaktırır. O gece müzikler eşliğinde sağdıç evinde eğlenilir. Kına gecesi asıl eğlence damadın evinde olur. Davul zurna eşliğinde düğüne gelen herkes geç saatlere kadar halay çeker. Düğünler genellikle yazın ve sonbaharda yapıldığı için halay çekmek için bahçeler tercih edilmektedir. Damadın babası gelen herkese çerez dağıtır.
e) Düğün Sabahı: Kına gecesinin sabahı berbular erkenden uyanır. Gelini süslerler. Damadın tarafı erkekler arabalarla gelinin evinin önüne gelirler. Gelin önce anne ve babası olmak üzere herkesle vedalaşır. Bu arada zurnacı en acıklı havaları çalar. Gelinin en büyük abisi veya erkek kardeşi gelinin beline kırmızı kurdele bağlar. Evinden alınan gelin
ve bütün davetliler arabalarla piknik yapmak üzere seçilmiş güzel bir alana giderler. Orada erkekler ayrı kadınlar ayrı yerlerde otururlar. Gelen davetlilere büryan kete ve helva ikram edilir. Piknik genellikle sabah 10:00 civarlarında olur. Piknik alanından ayrılan düğün alayı gelini getirip damadın evine bırakırlar. Gelin içeri girerken tam kapının önüne bir tabak konur. Gelin bunu kırarak içeriye girer. Bu gelinin ayağının eve uğurlu gelmesi için yapılır. Damadın evinde berbulara ve komşulara yemek verilir. Tekman’da nişan günü yemek masraflarını kız tarafı, düğün günü ise erkek tarafı karşılar. Düğün süresince damat sağdıç evinden ayrılmaz. Gelini almaya giderken dahi damat götürülmez. Çünkü damadın büyüklerinin yanında bulunması ayıp karşılanır. Ancak düğün gecesi damat sağdıçlar tarafından düğün evine bırakılır. Düğünün ertesi günü berbular gelini görmeye giderler. Burada cay içilir. Gelin her berbuya bir bohça verir. Bu bohçada çorap, patik, seccade vs. hediyeler bulunur.Damat birkaç gün kendisini kimse göstermez. Evin içerisinde babasıyla karşılaşmamaya da özellikle dikkat eder. Birkaç gün sonra sağdıçlar damadı alarak büyüklerle görüştürürler. Damat büyüklerin ellerini öper. Artık yüze çıkan damat çarşıya çıkabilir. Tekman’da yeni evlenenlere ayrı ev açılmaz. Çünkü kayınvalidesine ve kayınbabasına hizmet etmek zorundadır. Ancak ilerleyen yıllarda isterlerse kendilerine ayrı ev tutarlar. Ayrıca gelin uzunca bir zaman kayınbabası ve kayınvalidesiyle yemek yemez. Bu adetlere göre ayıp karşılanır.
f) Ayak Dönümü: Gelin düğünden genellikle on beş gün sonra anne babasını görmeye, onların elini öpmeye kayınbabası ve kayınvalidesiyle birlikte gider. Giderken annesine ve kardeşlerine hediye götürür.
2. SÜNNET GELENEĞİ:
İlçemiz ve köylerinde sünnet iki şekilde yapılır. a) Mevlit Okutturularak b) Davul Zurna Eşliğinde eğlence Düzenleyerek Sünnet için eş dost, konu komşu davet edilir. Sünnet için ev süslenir. Sünnet olacak çocuk ya hastaneye götürülür ya da doktor eve getirilir. Sünnetten sonra evin önünde bahçede davul zurna eşliğinde halaylar çekilir. Gelen davetliler çocuğa hediyeler getirirler. Yemekler verilir. Ertesi günü ise komşular göz aydınlığına gelirler. Kirvelik: Sünnet esnasında çocuğun yanın da bulunan kişiye kirve denir. Her yörede olduğu gibi kirveler çocuklara değişik hediyeler alırlar. Kirvelik Tekman’da babadan oğla geçen bir müessese haline gelmiştir. Diğer nesillerde kirveliği devam ettirirler. Dostlukları nesillerce sürer
3. BAYRAMLAŞMA:
Dini bayramlarımızda bütün bayramlarımızda olduğu gibi yöremizde de çok önem verilir. Günler öncesinden ev temizlikleri yapılır. Birkaç gün öncesinden baklavalar, tatlılar, börekler açılır. Bayram namazı kılındıktan sora kabristan ziyaretleri yapılır. Eğer bayramdan önceki günlerde biri ölmüşse önce oraya bayram ziyaretine gidilir. Çünkü yörenin anlayışına göre taziye evi halkı için ilk bayram kara bayramdır. Önce onların ziyaret edilip, gönüllerinin alınması ve acılarının paylaşılması gerekir. Daha sonra bayram ziyaretleri başlar. Küçükler evleri dolaşarak el öperler. Sonrasında büyükler de dolaşarak iade-i ziyaret yaparlar. Yöremizde gelen misafire yemek ve tatlı ikram edilir. Çocuklar Ramazan Bayramında da Kurban Bayramında da üç gün boyunca “bayramlık” adı altında şeker toplarlar. Çocuklar için bayramlarda özellikle çikolatalı şeker önemlidir. Çikolatalı şeker “özel şeker” adı verilir. Bayramlık almaya gelen çocuk “Bayramınız Kutlu Olsun, Şekeriniz Özel Olsun” der. Şekerini alır gider.
4.YÖREMİZDE DOĞUM:
Tekman’da yeni doğmuş çocuğa genellikle adını ailenin büyükleri verir. İsim çocuğun kulağına ezan okunduktan sonra üç kere söylenir. Ezanı genellikle erkekler okur. Yeni doğum yapmış kadına “Loğusa” denir. Loğusalık dönemi kırk (40) gündür. Doğumdan hemen sonraki günlerde komşular ve tanıdıklar doğum yapan kadına yemek ve pasta benzeri yiyecekler, çocuğu da hediyeler götürürler. İnanışa göre doğum yapmış kadın doğumla birlikte günahlarından arınmıştır. Allah katında onun duaları makbuldür. Bir müşkülü olan, bir dileği olan, loğusa kadından kendisine dua etmesini ister.
5. KIRK ÇIKARTMA:
Kırk günü tamamlamış olan çocuğun ve kadının kırkını çıkartmak gerekir. Bunun için kırk tane buğday tanesine İhlâs suresi okunur. Bunlar bebeği banyo yaptırmak için hazırlanan suyun içine konur. Bebek bu suyla banyo yaptırılır. Bebeğin bütün kıyafetleri yıkanır. Anne de banyo yapar. Böylelikle her ikisinin de kırkı çıkmış olur
.
6. DİŞ HEDİĞİ:
Yöremizde küçük çocuklar diş çıkarmaya başladıktan sonra dişlerinin rahat çıkması, çocuğu fazla rahatsız etmemesi için diş hediği hazırlanır. Buğday, nohut ve fasulye güzelce haşlanır. Tabaklara konur. Üzerleri fındık ve kuru üzümle süslenir. Komşulara, akrabalara dağıtılır. Komşular da tabağı boş göndermezler. Tabakla birlikte çocuğa hediyeler gönderirler.
7. DUALAR:
Allah seni iyi etsin. Allah muradını etsin. Allah keder vermesin. Allah Fakir düşürmesin. Allah verdiklerinin yerini doldursun. Allah seninle olsun. Hızır arkadaşın olsun Allah düşmanına fırsat vermesin. Allah evini şen etsin. Biz azalttık Allah çoğaltsın. Allah bahtını açık etsin. Allah gönlüne göre versin. Allah kadim eylesin.
8. BEDDUALAR:
Allah belanı versin. Seni hiç büyümeyesin. Tatlı tatlı yiyesin acı acı kusasın. Allah afatı tufanı senin üstüne yağdırsın. Boynun kırılsın. Ocağın batsın. Boynun altında kalsın. Allah hiç karnını doyurmasın. Canından hiç hayır görmeyesin. Muradına ermeyesin. Senin belan ayağından olsun. Hiç doyunca yemeyesin. Evine, canına ateş düşsün. Sana şimşek çaksın. Kurşunlara rast gelesin. Zıkkım yiyesin. Kurtlar seni yesin. Allah birini iki etmesin. Canına fıştik düşe inşallah.
TEKMAN İLÇE EKONOMİ
İlçemize bağlı tüm köyler ile bağlı mezralarımızda hemen hemen her evde telefon bulunmaktadır. Haberleşme konusunda sıkıntılar büyük ölçüde azalmıştır. İlçemize bağlı 66 köy ile 53 mezramızda elektrik mevcuttur. 1997 yılında İlçe Merkezinin elektrik şebekesi yeniden yapılmış olup, 4 adet kabin yapılarak mevcut 3 adet trafoya 3 trafo daha ilave edilerek 2,5 katı güç artırımı yapılmıştırGeçmiş yıllarda yapımına başlanan Erzurum – Tekman Karayolunun tamamlanması halinde İlçemizi İl Merkezine bağlayan yol mesafesi yaklaşık olarak 1/3 oranında kısalmasını sağlayacağından ulaşım alanında büyük bir rahatlama sağlayacaktır.İlçemiz DPT verilerine göre Türkiye’nin Soysa-ekonomik gelişmişlik açısından sondan dördüncü, Erzurum içinde ise sonuncu ilçedir. Kişi başına düşen milli gelir 250 $ civarındadır. İlçemiz daha önce terör sorununu ciddi şekilde yaşamış ve insanların zihinlerinde bu olumsuz atmosfer kötü bir yer etmiştir. Ancak son zamanlarda yaşanan rahatlama süreci ve devletin güçlü gözükmesi ile insanımızın çoğunun eski günlerden nefret etmesine ve bu olumsuzlukları bir daha yaşamak istememesine vesile olmuştur.Arıcılık Projesi 120 çiftçimize arıcılıkla ilgili eğitim çalışması yapılmış ve bunlardan 55 tanesine 600 kovan arının dağıtımının yapılması sağlanmıştır. Projenin maliyeti 110 Milyar civarında olup, SRAP kapsamında sağlanmıştır. İlçemiz arıcılık için çok uygun bir ortama sahip olup, hali hazırda gerek İlçeden gerekse Ordu yöresinden toplam 4000 civarında kovan yaz aylarında konaklamaktadır. Arıcılık yöre insanınca bilinmekte ve kabullenilmektedir. Dağıtılacak kovanlarla ilgili kovan başına 3 defa arıların alındığı firma tarafından eğitim verilmiş olup, balın pazarlanması konusunda da firma ile görüşmeler sürdürülmektedir. İlçemizde organik bal üretimi için oldukça uygun bir ortamın bulunduğu düşünülmektedir.Halıcılık İlçemizde genç nüfus oranı oldukça yüksek düzeydedir. Özellikle genç kızlara aile içinde yeterli değer verilmemektedir. Kaymakamlığımız tarafından deneme amaçlı olarak Çevirme ve Taşkesen Köylerinde halı tezgahları kurularak üretime geçilmiştir. Elimizde bulunan toplam 24 tezgahta yürütülen çalışmalarla 70 – 80 civarında genç kızımıza istihdam imkanı sağlanmıştır. Pazarlama sorununun aşılabilmesi için Erzurum da şubesi bulunan bir firma ille anlaşma sağlanmış ve ipliğinin firma tarafından getirilerek üretilen halılara alım garantisi sağlanmıştır. Halk Eğitim Müdürlüğümüz eğitim çalışmalarını üstlenmiş, tezgahlar Kaymakamlık tarafından getirilmiş dokuma mekanı da köylüler tarafından karşılanarak ortak bir çalışma ile yörede bir faaliyet başlangıcı gerçekleştirilmiştir. Bu iki köyümüzde yapılan çalışmalar başarılı olmuş olup, bu proje 8 köye daha yaygınlaştırılmıştır. Böylece 400 civarında daha genç kızımızın istihdamı sağlanmıştırToplum Merkezi İlçemizdeki sosyal altyapı oldukça kötü bir durumda bulunmaktadır. Hiçbir sosyal tesis bulunmamaktadır. Kaymakamlığımızca yapılan ve Türkiye’ de SRAP kapsamında kabul edilen bir proje ile Toplum Merkezi kurulmuştur. Merkezde LCD ekranlı 10 adet bilgisayar bulunmaktadır. Bunlardan İnternete erişim sağlanmıştır. 80 kişilik bir sinama, toplantı bilgilendirme odası yapılmış ve insanımızın hizmetine verilmiştir. Ayrıca özellikle kadınlara yönelik bilinçlendirme çalışmaları için bu salondan faydalanılmaktadır
TEKMAN İLÇE TANITIM
tekman
erzurum tekman
tekman erzurum
İlçemizin kuruluş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1517 tarihinde Osmanlı yönetimine katılmıştır. 1946 yılına kadar Hınıs İlçesine bağlı
MAHALLE Aydınlık Mahallesi Cihan Mahallesi Hürriyet Mahallesi İsmetpaşa Mahallesi Vatan Mahallesi
TEKMAN İLÇE TARİHÇESİ İlçemizin kuruluş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1517 tarihinde Osmanlı yönetimine katılmıştır. 1946 yılına kadar Hınıs İlçesine bağlı Bir köy iken aynı yıl ilçe yapılmıştır. Tekman İlçesi Erzurum İline 151 Km. mesafede olup, ilin güneyinde yer almaktadır. Yüzölçümü 2197 Km2 olan İlçemiz aynı zamanda Bingöl ve Muş İllerine de komşudur. İlçenin rakımının ortalama 1800 Mt. nin üzerinde olması nedeniyle yayla ve meralar geniş yer kaplamakta, Kuzey Batısında Palandöken Dağı, Kuzeyinde Kargapazarı Dağları,
Coğrafi Yapı İlçemiz Erzurum İlinin Güneyinde bulunan Palandöken ve Kargapazarı dağları ile Bingöl dağlarının arasında ve kesişim noktasında bulunmakta olup, Doğusunda Köprüköy ve Karayazı İlçeleri, Güneyinde Hınıs İlçesi ile Muş ve Bingöl ve Muş İlleri, Batısında Çat İlçesi, Kuzeyinde Pasinler İlçesi ve Erzurum Merkez ile çevrilidir. İlçemizin yüzölçümü 2197 KM2 olup, denizden yüksekliği (Rakımı) ortalama 1800 ile 2000 metredir.
Nüfus Durumu ERKEK KADIN TOPLAM İLÇE MERKEZİ NÜFUSU 1859 1648 3507 MERKEZE BAĞLI KÖYLER 6695 6709 13404 GÖKOĞLAN BUCAĞINA BAĞLI KÖYLER 6725 6649 13374 TOPLAM NÜFUS 15279 15006 30285
1. EVLİLİK TÖRENLERİ
a) Kız İsteme: İlçemizde günümüzde gençler genellikle kendi seçtikleri insanla evlenmektedirler. Fakat özellikle köylerimizde görücü usulü ile evlilikte devam etmektedir. Genç sevdiği kızı annesine ve babasına direk söyleyemez. Ya evdeki kendisinden küçük birisi vasıtasıyla ya da başka bir akrabası vasıtasıyla evlenmek istediği kızın ismini söyler.
Böyle günlerde baklavasız, böreksiz Tekman sofrası olmaz. Erkek tarafının nişana davet ettiği her berbu (yenge) büryan denen (kuzu haşlama) kuzudan pişirmek zorundadır. Büryan bir tane kuzunun içi boşaltılıp, güzelce yıkandıktan sonra bir bütün olarak tandırda kazan içerisinde pişirilmesiyle yapılan yemektir. Ayrıca her yenge kete ve helva yapar. Erkek tarafı kız tarafının evine gittiği 1. gün nişan yapılır. Nişanda erkekler ve kadınlar ayrı odalarda otururlar. Yemekler yenir. Nisan günü yemek masrafını kızın babası karşılar. Erkek tarafı hediyelerini (takı) bir tepsi içerisinde toplayıp, bir yengeye verir. Yenge de onları alıp geline takar. O gece yengeler kız evinde kalırlar. Ertesi gün gelinin düğüne hazırlanması için bir ev seçilir. Bu eve baş yıkama evi denir. Gelin erkenden baş yıkama evine gönderilir ve orada saçları yapılıp, genç kızlar tarafından süslenir. Erkek tarafı arabalarla, davetlilerle gelini baş yıkama evinden alarak gezdirirler. O akşam kına gecesi yapılır. d) Kına Gecesi: Kız tarafı bütün komşuları, tanıdıkları kına gecesine bir kişi göndererek davet eder.
İlçemiz ve köylerinde sünnet iki şekilde yapılır. a) Mevlit Okutturularak b) Davul Zurna Eşliğinde eğlence Düzenleyerek Sünnet için eş dost, konu komşu davet edilir. Sünnet için ev süslenir. Sünnet olacak çocuk ya hastaneye götürülür ya da doktor eve getirilir. Sünnetten sonra evin önünde bahçede davul zurna eşliğinde halaylar çekilir. Gelen davetliler çocuğa hediyeler getirirler. Yemekler verilir. Ertesi günü ise komşular göz aydınlığına gelirler. Kirvelik: Sünnet esnasında çocuğun yanın da bulunan kişiye kirve denir. Her yörede olduğu gibi kirveler çocuklara değişik hediyeler alırlar. Kirvelik Tekman’da babadan oğla geçen bir müessese haline gelmiştir. Diğer nesillerde kirveliği devam ettirirler. Dostlukları nesillerce sürer
3. BAYRAMLAŞMA:
Dini bayramlarımızda bütün bayramlarımızda olduğu gibi yöremizde de çok önem verilir. Günler öncesinden ev temizlikleri yapılır. Birkaç gün öncesinden baklavalar, tatlılar, börekler açılır. Bayram namazı kılındıktan sora kabristan ziyaretleri yapılır. Eğer bayramdan önceki günlerde biri ölmüşse önce oraya bayram ziyaretine gidilir. Çünkü yörenin anlayışına göre taziye evi halkı için ilk bayram kara bayramdır. Önce onların ziyaret edilip, gönüllerinin alınması ve acılarının paylaşılması gerekir. Daha sonra bayram ziyaretleri başlar. Küçükler evleri dolaşarak el öperler. Sonrasında büyükler de dolaşarak iade-i ziyaret yaparlar. Yöremizde gelen misafire yemek ve tatlı ikram edilir. Çocuklar Ramazan Bayramında da Kurban Bayramında da üç gün boyunca “bayramlık” adı altında şeker toplarlar. Çocuklar için bayramlarda özellikle çikolatalı şeker önemlidir. Çikolatalı şeker “özel şeker” adı verilir. Bayramlık almaya gelen çocuk “Bayramınız Kutlu Olsun, Şekeriniz Özel Olsun” der. Şekerini alır gider.
Tekman’da yeni doğmuş çocuğa genellikle adını ailenin büyükleri verir. İsim çocuğun kulağına ezan okunduktan sonra üç kere söylenir. Ezanı genellikle erkekler okur. Yeni doğum yapmış kadına “Loğusa” denir. Loğusalık dönemi kırk (40) gündür. Doğumdan hemen sonraki günlerde komşular ve tanıdıklar doğum yapan kadına yemek ve pasta benzeri yiyecekler, çocuğu da hediyeler götürürler. İnanışa göre doğum yapmış kadın doğumla birlikte günahlarından arınmıştır. Allah katında onun duaları makbuldür. Bir müşkülü olan, bir dileği olan, loğusa kadından kendisine dua etmesini ister.
5. KIRK ÇIKARTMA:
Kırk günü tamamlamış olan çocuğun ve kadının kırkını çıkartmak gerekir. Bunun için kırk tane buğday tanesine İhlâs suresi okunur. Bunlar bebeği banyo yaptırmak için hazırlanan suyun içine konur. Bebek bu suyla banyo yaptırılır. Bebeğin bütün kıyafetleri yıkanır. Anne de banyo yapar. Böylelikle her ikisinin de kırkı çıkmış olur
Yöremizde küçük çocuklar diş çıkarmaya başladıktan sonra dişlerinin rahat çıkması, çocuğu fazla rahatsız etmemesi için diş hediği hazırlanır. Buğday, nohut ve fasulye güzelce haşlanır. Tabaklara konur. Üzerleri fındık ve kuru üzümle süslenir. Komşulara, akrabalara dağıtılır. Komşular da tabağı boş göndermezler. Tabakla birlikte çocuğa hediyeler gönderirler.
Allah seni iyi etsin. Allah muradını etsin. Allah keder vermesin. Allah Fakir düşürmesin. Allah verdiklerinin yerini doldursun. Allah seninle olsun. Hızır arkadaşın olsun Allah düşmanına fırsat vermesin. Allah evini şen etsin. Biz azalttık Allah çoğaltsın. Allah bahtını açık etsin. Allah gönlüne göre versin. Allah kadim eylesin.
Allah belanı versin. Seni hiç büyümeyesin. Tatlı tatlı yiyesin acı acı kusasın. Allah afatı tufanı senin üstüne yağdırsın. Boynun kırılsın. Ocağın batsın. Boynun altında kalsın. Allah hiç karnını doyurmasın. Canından hiç hayır görmeyesin. Muradına ermeyesin. Senin belan ayağından olsun. Hiç doyunca yemeyesin. Evine, canına ateş düşsün. Sana şimşek çaksın. Kurşunlara rast gelesin. Zıkkım yiyesin. Kurtlar seni yesin. Allah birini iki etmesin. Canına fıştik düşe inşallah.
İlçemize bağlı tüm köyler ile bağlı mezralarımızda hemen hemen her evde telefon bulunmaktadır. Haberleşme konusunda sıkıntılar büyük ölçüde azalmıştır. İlçemize bağlı 66 köy ile 53 mezramızda elektrik mevcuttur. 1997 yılında İlçe Merkezinin elektrik şebekesi yeniden yapılmış olup, 4 adet kabin yapılarak mevcut 3 adet trafoya 3 trafo daha ilave edilerek 2,5 katı güç artırımı yapılmıştırGeçmiş yıllarda yapımına başlanan Erzurum – Tekman Karayolunun tamamlanması halinde İlçemizi İl Merkezine bağlayan yol mesafesi yaklaşık olarak 1/3 oranında kısalmasını sağlayacağından ulaşım alanında büyük bir rahatlama sağlayacaktır.İlçemiz DPT verilerine göre Türkiye’nin Soysa-ekonomik gelişmişlik açısından sondan dördüncü, Erzurum içinde ise sonuncu ilçedir. Kişi başına düşen milli gelir 250 $ civarındadır. İlçemiz daha önce terör sorununu ciddi şekilde yaşamış ve insanların zihinlerinde bu olumsuz atmosfer kötü bir yer etmiştir. Ancak son zamanlarda yaşanan rahatlama süreci ve devletin güçlü gözükmesi ile insanımızın çoğunun eski günlerden nefret etmesine ve bu olumsuzlukları bir daha yaşamak istememesine vesile olmuştur.Arıcılık Projesi 120 çiftçimize arıcılıkla ilgili eğitim çalışması yapılmış ve bunlardan 55 tanesine 600 kovan arının dağıtımının yapılması sağlanmıştır. Projenin maliyeti 110 Milyar civarında olup, SRAP kapsamında sağlanmıştır. İlçemiz arıcılık için çok uygun bir ortama sahip olup, hali hazırda gerek İlçeden gerekse Ordu yöresinden toplam 4000 civarında kovan yaz aylarında konaklamaktadır. Arıcılık yöre insanınca bilinmekte ve kabullenilmektedir. Dağıtılacak kovanlarla ilgili kovan başına 3 defa arıların alındığı firma tarafından eğitim verilmiş olup, balın pazarlanması konusunda da firma ile görüşmeler sürdürülmektedir. İlçemizde organik bal üretimi için oldukça uygun bir ortamın bulunduğu düşünülmektedir.Halıcılık İlçemizde genç nüfus oranı oldukça yüksek düzeydedir. Özellikle genç kızlara aile içinde yeterli değer verilmemektedir. Kaymakamlığımız tarafından deneme amaçlı olarak Çevirme ve Taşkesen Köylerinde halı tezgahları kurularak üretime geçilmiştir. Elimizde bulunan toplam 24 tezgahta yürütülen çalışmalarla 70 – 80 civarında genç kızımıza istihdam imkanı sağlanmıştır. Pazarlama sorununun aşılabilmesi için Erzurum da şubesi bulunan bir firma ille anlaşma sağlanmış ve ipliğinin firma tarafından getirilerek üretilen halılara alım garantisi sağlanmıştır. Halk Eğitim Müdürlüğümüz eğitim çalışmalarını üstlenmiş, tezgahlar Kaymakamlık tarafından getirilmiş dokuma mekanı da köylüler tarafından karşılanarak ortak bir çalışma ile yörede bir faaliyet başlangıcı gerçekleştirilmiştir. Bu iki köyümüzde yapılan çalışmalar başarılı olmuş olup, bu proje 8 köye daha yaygınlaştırılmıştır. Böylece 400 civarında daha genç kızımızın istihdamı sağlanmıştırToplum Merkezi İlçemizdeki sosyal altyapı oldukça kötü bir durumda bulunmaktadır. Hiçbir sosyal tesis bulunmamaktadır. Kaymakamlığımızca yapılan ve Türkiye’ de SRAP kapsamında kabul edilen bir proje ile Toplum Merkezi kurulmuştur. Merkezde LCD ekranlı 10 adet bilgisayar bulunmaktadır. Bunlardan İnternete erişim sağlanmıştır. 80 kişilik bir sinama, toplantı bilgilendirme odası yapılmış ve insanımızın hizmetine verilmiştir. Ayrıca özellikle kadınlara yönelik bilinçlendirme çalışmaları için bu salondan faydalanılmaktadır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder